وقتی به قهوه فکر میکنیم در واقع اسپرسوی ایتالیایی، لاتهی فرانسه یا دابل آمریکن را در نظر داریم. امروزه کافههای زنجیرهای فراوانی از جمله استارباکس یا کاستا در بسیاری از شهرهای جهان نوشیدنی قهوه را در اختیار مشتریانشان میگذارند. امروز اگر به هر فرودگاه اروپایی یا آمریکایی پا بگذاریم به شعب یکی از این کافهها حتما بر خواهیم خورد. اینها همگی نشانههایی از حضور فراگیر قهوه در فرهنگ و تمدن جدید به حساب میآید.
شاید بسیاری گمان کنند قهوه نیز همچون محصولاتی نظیر کاکائو یا تنباکو تولید کارخانههای اروپاییاند. اما قهوه هم مانند کاکائو و تنباکو برای نخستین بار در آب و هوای مرطوب حارهای آمریکای لاتین، آفریقا، ویتنام و اندونزی به کشت رسید. بازرگانان اروپایی از حدود قرون 16 و 17 با این مناطق آشنایی شدند. در واقع قهوه ارمغانی است که از دوران استعمار به یادگار مانده است. قهوه در اصل پیش از ورود به بازارهای جهانی در نواحی مرتفع نزدیک به دریای سرخ یعنی یمن و اتیوپی کشت میشد.
نقل است که دانهی قهوه نخستین بار در میان اهالی اتیوپی مصرف میشده و پس از آن کشت گستردهی قهوه برای بار نخست در یمن صورت گرفت. اهالی یمن دم کردهی این دانه را قهوه به معنی شراب نام نهادند. صوفیان یمن قهوه را به جهت خاصیت آرامبخشی حین مراسم ذکر و سماع مینوشیدند. مصرف قهوه در سال 1414 در مکه و سپس در قرن 16 در قاهره رواج یافت. به این ترتیب انبوهی از قهوهخانهها اطراف دانشگاه الازهر در شهر قاهره به راه افتادند. این محصول در نیمهی قرن 16 به شهرهای حلب و استانبول راه یافت.
پس از آنکه افراد زیادی به خاطر اثرات آرامبخش و شادیبخش قهوه به مصرف این نوشیدنی روی آوردند، شیوخ و روحانیون عرب به گمان آنکه قهوه عوارضی همچون الکل به دنبال دارد، در صدد بر آمدند ممنوعیتهایی بر مصرف قهوه اعمال کنند. قهوهخانهها به محلی تبدیل شدند که افرادی از اقشار مختلف گرد هم میآمدند. در آنجا شعر میخواندند یا به نوای شاعران و قصههای نقالان گوش میسپردند. به این ترتیب روحانیون عرب قهوهخانهها را همچون رقیبی در برابر محافل و مجامع مذهبی یعنی مساجد یافتند. آنچنانکه به عقیدهی برخی روحانیون قهوهخانهها و میخانهها تفاوتی ندارند. با وجود همهی منازعات سرانجام کسب و کار قهوهخانهها مقبولیت و مشروعیت یافت.
دانهی قهوه از دو مسیر به بازار اروپا راه یافت. نخست از طریق امپراتوری عثمانی و دوم از طریق بازرگانانی که از بندر مخاء واقع در ساحل دریای سرخ از یمن عازم اروپا میشدند. همچنین کمپانیهای هلندی و انگلیسی هند شرقی از خریداران عمدهی قهوه در بندر مخاء به حساب میآمدند که محمولههای قهوه را به بنادر هند، اروپا و آمریکا صادر میکردند. به علاوه طی جنگهای عثمانیها با اروپاییان این محصول به سرزمینهای اروپایی راه یافت. از این پس قهوهخانههایی در اروپا آغاز به کار کردند و تبدیل به مجامعی شدند که مردم عادی، بازاریان، کارگران و روشنفکران در آنجا گرد هم میآمدند و دربارهی اوضاع سیاسی و احوال اجتماعی به گپ و گفت مشغول میشدند. در این جا بود که نخستین حلقههای فکری مخالفان و معترضان سیاسی نسبت به حکومتهای اروپایی شکل گرفتند. به این ترتیب فرهنگ قهوه و کافه با فرهنگ سیاسی و اجتماعی جدید گره میخورد.
منبع:کافه کندر
دیدگاه شما با موفقیت ثبت شد.